cabeceira-centenario

 

 

Guitiriz con Díaz Castro

German Castro

Centenario Diaz Castro

German Castro

Guitiriz convérteuse onte nun punto de referencia, nun lugar de encontro. Estamos no centenario do gran poeta Xosé María Díaz Castro, que un 19 de febreiro de 1914 nacía nos Vilares de Parga. E os guitiricenses, como non podía ser doutra maneira, non quixeron que pasase desapercibida a efeméride. Agora, co vate do Vilariño elevado ó cumio das Letras Galegas, a "litúrxia" do aniversario adquire, sen dúbida, un sentido de celebración máis excelso, máis de culto e máis de acción de grazas.

Onte, en Guitiriz foi un día de festa grande na que participaron desde os máis novos ata os maiores, homes e mulleres, paisanos, amigos e familiares, cultivadores do intelecto, artesáns do verbo florido. Alí, en Guitiriz, onde o silencio, bálsamo para a mente e o espírito, é roto únicamente polo rumoreo das mansas augas que regan, sen axotar as troitas nin as alas dormidas, a campiña chairega, augas que antano moveron os mil muíños, ríos que pasan pola miña alma cheos de Deus. Alí, en Guitiriz, onde a plasticidade natural, o cromatismo da paisaxe é unha regalía para os cinco sentidos, onde a maxia do bucólico debuxa fértiles paraxes cuxa beleza cantou con tanto lirismo e amor o homenaxeado poeta. Alí, en Guitiriz onde unha herba pequerrechiña alcanza a categoría universal, onde a primavera agroma con tons especiais, as estrelas son de ouro e as noites semellan días, e o sol segue o seu rego deica o mesmo cadullo. Alí, en Guitiriz, onde o poeta estableceu o seu miradoiro con nimbos de lus e lúa chea, onde escribeu: quero morrer de música nunha tarde de pinos/ sen sentir o martelo dun recordo no sangue/ e caer amodiño na sombra como a lúa/ enterra as súas cornas tras de Arxán... vintecatro anos despois do seu pasamento e un século máis tarde en que ¡outro home veu ó mundo! xuntabamonos para cantar e recoñecer a grandeza da humildade dun veciño dos Vilares de Parga que pensou que os seus poemas non eran poemas nin cimentos de poemas siquera. Son fragmentos de min mesmo perdidos, coma ventos fuxidos por antigos camiños esquencidos...

   

A Noite é necesaria

Placa conmemorativa

 

Mario Regueira

A Noite é necesaria

pra que ti poidas ver

sobre o medo e o mal

as estrelas arder.                                                                                                       Mario Regueira

Onte comezaba, co centenario do poeta, o ano Díaz Castro. Facíao por ese estraño calendario das nosas letras que rexe os seus propios ritmos. O autor a quen a beleza ferira para sempre, poeta dun único libro, e segundo as malas linguas (mal informadas, sobre todo), dun único poema, cumpría cen anos o mesmo 2014 no que as Letras Galegas decidiran, nun dos momentos máis convulsos da Academia, honrar a súa memoria.

Houbo medios de comunicación que se alegraron da escolla interpretando que o autor de Guitiriz fechaba unha época na Academia, unha época na que autores díscolos como Uxío Novoneyra, Lois Pereiro ou Roberto Vidal Bolaño politizaran en exceso unha festa que debera ser, ou así a entenden os bos galegos, neutral. Até o empresario Valentín Paz Andrade acabou por revelarse como unha figura incómoda, con ideas molestas e unha obra poética e ensaística moi pouco presentábel en canto a neutralidade. Sen dúbida Díaz Castro, poeta vencellado ao Seminario de Mondoñedo, que nunca se meteu en política e dunha relixiosidade que sobresae en cada poema, era o homenaxeado que os apolíticos preferiran, unha volta ao rego que impedía mover demasiado unha festa que nunca debeu pasar de ser un evento cultural.

Diaz Castro

Como xa falamos algunha vez a conto das manipulacións sobre Rosalía, a propia interpretación interesada de certos autores polos sectores máis reaccionarios é unha confirmación do seu enorme poder social e político, mesmo máis aló dos anos. Tamén ratifica que a literatura galega, polo seu propio contexto e a súa propia historia, é unha literatura que xogou a carta política mesmo cando os seus autores trataron de evitala. O mero feito de escribir na nosa lingua foi moi a miúdo equivalente a facelo dende un campo de prisioneiros ou dende unha reserva india. Ás veces non é necesario explicitar un discurso para que este se faga evidente, o propio Manuel Antonio entendeu algunha vez que, por moito que quixese despolitizar a súa obra, o simple feito de estar a construíla nunha lingua de minorías sociais convertíaa nunha peza profundamente imbricada nesa realidade.

A tentativa de presentar un Díaz Castro descafeinado e neutral fala máis de quen a promociona que dos que vamos celebralo coa mesma intensidade que os queridos autores que o precederon. Díaz Castro foi un poeta que se mantivo lonxe de toda militancia, mais tamén foi un escritor que non puido evitar reflectir a abafante realidade que vivía a súa terra, mesmo estando afastado dela. Todo Nimbos é un canto profundo de amor á Galiza, mais tamén non pode lerse sen ter en conta o momento socio-político no que está composto. A queixa e a preocupación polo país que non move a tea dos seus soños, pola Galiza detida no tempo que moitos quererían así para sempre, están tan presentes na súa obra que admira que haxa quen pretenda pasalos por alto. E unha vez máis, a escolla da lingua é relevante, moito máis se temos en conta que o autor coñecía moitas outras coas que gañaba a vida e que pasou a maior parte da súa existencia en Madrid onde lle sería doado, como lle foi a tantos outros, esquecer as súas orixes.

Como ben dixo o poeta neses versos que poderían disputar espazo nas carpetas dos adolescentes á vella máxima de Tagore, a Noite é necesaria. Sen a Noite non veriamos os versos luminosos do Poeta Díaz Castro resplandecendo a súa dignidade por riba dos corenta anos de infamia que pretenderon facer desaparecer a nosa cultura ou coutala até o simple folclorismo. Sen esta Noite que agora ataca a nosa lingua tampouco poderiamos repetir os versos de Nimbos sorrintes e co ton orgulloso que podemos atoparlles, caendo como o orballo fresco na madrugada e temperando os nosos ánimos nos tempos sempre atroces. Obrigados pola Noite que fai resplandecer como lóstregos as expresións máis inocentes da nosa cultura. Obrigados por esa escuridade na que, até os homes tranquilos e temerosos do deus cristián, se remexen inquedos pola fortuna da súa terra e da súa lingua.

 

"A min nunca me puideron anular nin como galego nin como poeta"                 Podcast da Radio galega

e "o idioma español non serve para expresar a conciencia galega".                     Diario cultural do día 19-02-2014